Aby zachować ciągłość życia gatunków zwierząt, roślin i grzybów oraz utrzymać bioróżnorodność należy je chronić.

Ochrona przyrody współcześnie odbywa się dzięki współpracy międzynarodowych organizacji pozarządowych1. Wśród organizacji, które działają na rzecz jej ochrony to: Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów, Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Ochrony Środowiska oraz Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Ochrony Dziedzictwa Kulturowego – Człowiek i Biosfera1.

Ochronę przyrody można podzielić na obszarową oraz gatunkową.

Ochrona obszarowa polega na objęciu danego obszaru ochroną o cennych walorach głównie przyrodniczych poprzez ustanowienie takich form jak:

  • park narodowy,
  • rezerwat przyrody,
  • park krajobrazowy,
  • obszar Natura 2000.

W obrębie obszarów objętych ochroną obszarową, takich jak parki narodowe i rezerwaty przyrody wyznacza się strefy ochrony ścisłej lub częściowej. W strefie ochrony ścisłej człowiek nie może ingerować w procesy przyrodnicze2. W strefie ochrony częściowej natomiast może prowadzić działania, które mają na celu przywrócenie stanu naturalnego.

Ochrona gatunkowa polega na objęciu tych gatunków zwierząt, roślin oraz grzybów, które rozpoznane zostały jako zagrożone wyginięciem3. Ochrona może odbywać się in situ, czyli w miejscu występowania lub ex situ – poza obszarem występowania, przy zastosowaniu różnych metod. Ochrona gatunkowa może być ścisła i częściowa. W przypadku ochrony gatunkowej ścisłej mowa o całkowitym zakazie pozyskiwania określonych gatunków roślin i grzybów oraz zabijania danych gatunków zwierząt. Z kolei ochrona częściowa dopuszcza pozyskiwanie roślin i grzybów oraz zabijanie zwierząt po uzyskaniu zezwolenia od regionalnego_ej dyrektora_ki ochrony środowiska4.

Jak możemy przyczynić się do ochrony zagrożonych gatunków?

Ochrona przyrody powinna być prowadzona nie tylko na szczeblu formalnym, ale również prywatnym – przez każdego człowieka. Aby chronić przyrodę, należy wprowadzać określone działania, a inne wykluczać.

Co możemy robić? – przykłady:

  • Sadzić rodzime gatunki roślin (np. na balkonie, w ogrodzie), by zwiększać bioróżnorodność;
  • Korzystać ze środków transportu nieemisyjnych bądź niskoemisyjnych, by poprawić jakość powietrza atmosferycznego;
  • Budować domki dla owadów oraz ptaków według zaleceń specjalistów_ek.

Czego nie powinniśmy robić? – przykłady:

  • Poruszać się poza szlakami, zwłaszcza na obszarach chronionych – parkach narodowych, parkach krajobrazowych itd., aby m.in. nie rozdeptywać roślinności i nie płoszyć dzikich zwierząt;
  • Sprowadzać obcych gatunków roślin i ich siać/ sadzić, by nie wypierały one rodzimych gatunków,
  • Zrywać chronionych gatunków roślin i grzybów;
  • Wypuszczać kotów i psów bez opieki, żeby nie płoszyły dzikich zwierząt i ich nie atakowały5.

Zapraszamy do zapoznania się z kolejnymi artykułami o zagrożonych gatunkach:

Przypisy

  1. Kostrowicki, A.S. (2005), Świat żywy. W: Richling, A., Ostaszewska, K. (red.), Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  2. Ścisła ochrona. W: Encyklopedia Leśna, Lasy Państwowe [przeglądany 13 marca 2023]. Dostępne w: https://www.encyklopedialesna.pl/haslo/scisla-ochrona/.
  3. Ochrona przyrody, ekologia.pl [przeglądany 24 lutego 2023]. Dostępne w: https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/ochrona-przyrody.
  4. Ochrona częściowa, ekologia.pl [przeglądany 13 marca 2023]. Dostępne w: https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/ochrona-czesciowa.
  5. Jak pomóc zwierzętom zagrożonym wyginięciem? Klimada 2.0, Baza wiedzy o zmianach klimatu [przeglądany 28 lutego 2023]. Dostępne w: https://klimada2.ios.gov.pl/jak-pomoc-zwierzetom-zagrozonym-wyginieciem/.

Fotografia tytułowa: jozefbabij z Pixabay

Opracowała: Maria Matysiak, marzec 2023 r.